تب هموراژیک کریمه کنگو یکی از تب های خونریزی دهنده ویروسی است که در اصل مربوط به حیوا نا ت می شود، ولی موارد تک گیر و همه گیری های انسانی این بیماری نیز گاهی حادث می گردد .بیماری اوّل بار درکریمه در سا ل 1944 شرح داده شد و به همین دلیل تب هموراژیک کریمه نام گرفت .12 سال بعد در کنگو نیز بیماری مشابهی اتفاق افتاد وبه همین دلیل ترکیبی از نام این دو محل منجر به اسم فعلی این بیماری ویرو سی شد .
عامل بیماری:
تب کریمه کنگو یک بیماری خونریزی دهنده تب دار حاد است که به علت ویروسی ازخانوادهBUNYAVIRIDEH و گونهNAIROVIRUS ایجاد می شود. بطوریکه ویروس با حمله به رگ های کوچک بدن موجب کاهش استحکام و تخریب مویرگها شده و در مواردی با شوک شدید و حاد به سرعت موجب مرگ می شود..
راه انتقال:
ویروس در طبیعت بوسیله کنه های سخت منتقل می شود .محل قرارگیری کنه سخت روی نقاط بدون پشم حیوانات مثل پستان ها ، اطراف آنوس و گوشهای حیوان است،کنه بعد از خونخواری از حیوان کنده شده و در نقاطی مثل درزها و کف اتاق ها قرار می گیرد ، این کنه ها برای تمام طول مدت رشد خود آلوده هستند و می توانند آلودگی را ازطریق تخم خود به نسل های بعد نیز منتقل کنند.
نقش حیوانات در انتقال بیماری چیست ؟
ویروس CCHF ممکن است طیف وسیعی از حیوانات اهلی و وحشی ر ا آلوده نماید ، پستانداران بزرگ و کوچک در اثر گزش کنه آلوده می شوند و یک هفته بعد از گزش عفونت را در خون خود خواهند داشت .اما علائم بیماری در هیچ کدام ظاهر نخواهد شد مگر در جوندگان که علامتدار می شوند .
نقش پرندگان درگسترش ویروس بیماری:
پرندگان نسبت به ابتلای به عفونت مقاوم هستند و فقط می توانند نقش یک ناقل بیولوژیک را بازی کرده و کنه های آلوده را از جائی به جای دیگر منتقل کنند . در میان پرندگان فقط شترمرغ نسبت به این بیماری حساس بوده و ممکن است در منا طق آندمیک ، شیوع بالائی از عفونت در آنها دیده شود و مخاطرات انسانی نیز به بار آورد . در شتر مرغ های آلوده بیشتر اوقات علائم بیماری نیز ظاهر می شود ..
انسان چگونه به این بیماری مبتلا می شود ؟
از سه طریق :
گزش کنه یا له کردن کنه با دست
تماس با خون حیوان آلوده در طی ذبح ویا تماس با پوست یا لاشه حیوان بعد از ذبح
تماس با انسان بیمار از طریق سوزن آلوده یا پاشیدن خون به مخاط ها یا تماس با بافت های آلوده بیمار
وضعیتCCHF درایران:
مهمترین راه ابتلا به بیماری درایران ناشی از تماس با لاشه یا خون دام های آلوده بوده است و تنها تعداد اندکی توسط گزش کنه مبتلاشده اند . بیشترین موارد مبتلا را قصاب ها، کارگران کشتارگاهها، دامداران و کشاورزان تشکیل میدهند
همه ساله در ایران شاهد ابتلا تعدادی از هموطنان در اکثر قریب به اتفاق استان ها بخصوص استان سیستان و بلوچستان هستیم و متاسفانه علیرغم تمام توصیه ها و آموزش ها مواردی از مرگ و میر را هم شاهد هستیم.
تظاهرات بالینی:
۱دوره کمون:
بستگی به راه ورود ویروس دارد اگر از راه گزش کنه باشد دوره کمون معمولاً یک تا سه روز است ولی اگربه دنبال تماس با بافت آلوده باشد دوره کمون 6 تا 13 روزاست
۲مرحله قبل ازخونریزی:
شروع علائم ناگهانی است که با علائم عمومی از قبیل سردرد شدید، تب، لرز، درد عضلانی، گیجی، درد و سفتی گردن، درد چشم ، ترس ازنور شروع می شود که بطورمتوسط ۳ روز طول می کشد .
۳مرحله خونریزی دهنده:
خونریزی در مخاطها و پتشی یا خون مردگی در پوست بخصوص در قسمت بالای بدن و در طول خط زیربغلی و زیر پستان در خانمها دیده می شود.علائم خونریزی به صورت خون در مدفوع، خون در ادرار و خونریزی از بینی و لثه و رحم بروز می کند، گاهی خلط خونی و خونریزی ملتحمه چشم و گوش وجود دارد.
علائم فوق ۳ تا ۵ روزبعد از شروع علائم عمومی ظاهر می شود و بطور متوسط به مدت ۴ روز و گاهی 10 روز طول می کشد .30 درصد بیماران سرنوشتشان به مرگ منتهی می شود ، مرگ بدلیل از دست دادن خون ، خونریزی مغزی ، کمبود مایعات بدلیل اسهال ، یا ادم ریوی ممکن است ایجاد شود . در صورت نجات بیمار از مرگ وارد دوره نقاهت می شود .
۴دوره نقاهت:
بیماران از روز دهم وقتی ضایعات پوستی کم رنگ می شود ، بتدریج بهبودی پیدا می کنند. اغلب بیماران در هفته های سوم تا ششم بعد از شروع بیماری وقتی شاخصهای خونی و آزمایش ادرار طبیعی شد از بیمـــارستان مرخص می شوند . مشخصه دوره نقاهت طولانی بودن آن به همراه ضعف می باشد که ممکن است برای یک مــاه یا بیشتر باقی بماند. گاهی موها کامل می ریزد که پس از ۴ تا ۵ ماه ترمیم می شود . بهبودی معمولا” بدون عارضه است.
چه فردی مشکوک به بیماری در نظر گرفته می شود ؟
هر فرد با شروع ناگهانی تب + خونریزی + یکی از علائم اپیدمیولوژیک ذیل:
سابقه گزش با کنه یا له کردن کنه با دست
تماس مستقیم با خون تازه یا سایر بافتهای دامها یا حیوانات بیمار
تماس مستقیم با خون، ترشحات یا مواد دفعی بیمار قطعی یا مشکوک به CCHF
اقامت یا مسافرت در یک محیط روستایی که احتمال تماس با دامها یا کنه وجود داشته باشد
مشکوک به CCHFدر نظر گرفته شده و نیاز به بستری دارد .
پیشگیری:
واکسن مؤثری در دست نیست
کنترل کنه با مواد کنه کش خصوصا در مجتمع های تولید و نگهداری دام
آموزش به مردم در خصوص محافظت ازگزش کنه و خودداری از جدا کردن آنها با دست و یا له کردن کنه ها
مصرف گوشت های که مورد تأیید سازمان دامپزشکی است و یا در کشتارگاه های بهداشتی ذبح شده اند
مراقبت هنگام ذبح دام و استفاده از دستکش هنگام جدا کردن گوشت
نگهداری گوشت دام در سردخانه به مدت 12 تا 24 ساعت قبل از توزیع
درصورت تماس کارکنان پزشکی با خون وترشحات بیمارمشکوک یا تأیید شده باید مدت ۱۴روز بروزعلائم باکنترل تب تحت پیگیری قرارگیرد ودرصورت وجود تب در خصوص بروز سایر علائم به شدت تحت کنترل قرارگیرد.